หุ้นกู้ไม่ยากอย่างที่คิด! เจาะลึกก่อนลงทุน หุ้นกู้มีกี่ประเภทและเลือกแบบไหนดี

สำหรับคนที่กำลังมองหาการลงทุนที่ทราบผลตอบแทนแน่นอนและสร้างรายได้สม่ำเสมอ หุ้นกู้เป็นทางเลือกที่น่าสนใจและตอบโจทย์ แล้วหุ้นกู้ คืออะไร มีกี่ประเภท หากสนใจจะเริ่มต้นลงทุนได้อย่างไร ติดตามได้ในบทความนี้

หุ้นกู้คืออะไร

หุ้นกู้ (Debenture หรือ Corporate Bond) คือ ตราสารหนี้ที่ออกโดยบริษัทเอกชนเพื่อระดมทุนจากนักลงทุน โดยบริษัทจะกู้เงินจากผู้ลงทุนและตกลงจะใช้คืนเงินต้นพร้อมดอกเบี้ยตามเงื่อนไขที่กำหนดไว้ในหุ้นกู้นั้น เปรียบเสมือนว่านักลงทุนให้บริษัทกู้ยืมเงิน และได้รับผลตอบแทนในรูปของดอกเบี้ยตามระยะเวลาที่กำหนด

การลงทุนในหุ้นกู้นั้นแตกต่างจากการลงทุนในหุ้นสามัญ โดยผู้ถือหุ้นกู้มีสถานะเป็น "เจ้าหนี้" ของบริษัท ไม่ใช่ "เจ้าของ" บริษัทเหมือนผู้ถือหุ้นสามัญ ดังนั้น ผู้ถือหุ้นกู้จึงไม่มีสิทธิในการออกเสียงในการประชุมผู้ถือหุ้น แต่จะได้รับดอกเบี้ยตามอัตราและระยะเวลาที่กำหนดไว้แน่นอน รวมถึงได้รับเงินต้นคืนเมื่อครบกำหนดอายุของหุ้นกู้

ทำไมบริษัทจึงออกหุ้นกู้

บริษัทออกหุ้นกู้เพื่อระดมทุนไปใช้ในกิจการต่างๆ เช่น ขยายธุรกิจ ลงทุนในโครงการใหม่ หรือใช้เป็นเงินทุนหมุนเวียนในกิจการ โดยการออกหุ้นกู้มีข้อดีสำหรับบริษัทหลายประการ ได้แก่

• ต้นทุนทางการเงินต่ำกว่าการกู้ยืมเงินจากสถาบันการเงิน
• ไม่ต้องใช้หลักทรัพย์ค้ำประกัน (กรณีหุ้นกู้ไม่มีประกัน)
• ไม่ต้องเพิ่มทุนจดทะเบียนหรือลดสัดส่วนการถือหุ้นของผู้ถือหุ้นเดิม
• ระยะเวลาการกู้ยืมยาวกว่าการกู้จากธนาคารทั่วไป

นักลงทุนได้อะไรจากการลงทุนในหุ้นกู้

การลงทุนในหุ้นกู้ให้ประโยชน์แก่นักลงทุนหลายประการ ได้แก่

• ผลตอบแทนที่แน่นอน ได้รับอัตราดอกเบี้ยคงที่ตามที่ระบุไว้ในหุ้นกู้
• รายได้สม่ำเสมอ เหมาะกับผู้ต้องการกระแสเงินสดรับที่แน่นอน
• ความเสี่ยงต่ำกว่าหุ้น มีความผันผวนของราคาน้อยกว่าการลงทุนในหุ้นสามัญ
• กระจายความเสี่ยง ช่วยกระจายความเสี่ยงในพอร์ตการลงทุน
• สิทธิเจ้าหนี้ ในกรณีบริษัทล้มละลาย ผู้ถือหุ้นกู้มีสิทธิได้รับชำระหนี้ก่อนผู้ถือหุ้นสามัญ

หุ้นกู้มีกี่ประเภท เลือกแบบไหนดีให้ตรงกับเป้าหมายของคุณ

หุ้นกู้มีหลากหลายประเภท โดยแบ่งตามลักษณะต่างๆ ได้ 4 ประเภท ดังนี้

1. แบ่งตามสิทธิในการรับเงินคืน
• หุ้นกู้ไม่ด้อยสิทธิ (Senior Debenture) คือ หุ้นกู้ที่ผู้ถือมีสิทธิในการเรียกร้องให้บริษัทชำระหนี้ในลำดับปกติ เท่าเทียมกับเจ้าหนี้สามัญทั่วไป หากบริษัทเข้าสู่กระบวนการล้มละลาย
• หุ้นกู้ด้อยสิทธิ (Subordinated Debenture) คือ หุ้นกู้ที่ผู้ถือมีสิทธิในการเรียกร้องให้บริษัทชำระหนี้ในลำดับหลังเจ้าหนี้สามัญทั่วไป แต่ก่อนผู้ถือหุ้นสามัญ ซึ่งหุ้นกู้ประเภทนี้จะให้ผลตอบแทนสูงกว่าหุ้นกู้ทั่วไปเพื่อชดเชยความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้น
2. แบ่งตามหลักประกัน
• หุ้นกู้มีประกัน (Secured Bond) คือ หุ้นกู้ที่มีการนำทรัพย์สินมาเป็นหลักประกันการชำระหนี้ เช่น ที่ดิน อาคาร หรือเครื่องจักร ซึ่งหากบริษัทผิดนัดชำระหนี้ ผู้ถือหุ้นกู้สามารถบังคับชำระหนี้จากหลักประกันได้
• หุ้นกู้ไม่มีประกัน (Unsecured Bond) คือหุ้นกู้ที่ไม่มีทรัพย์สินมาค้ำประกันการชำระหนี้ การชำระคืนจึงขึ้นอยู่กับความน่าเชื่อถือและความสามารถในการชำระหนี้ของบริษัทผู้ออกหุ้นกู้เท่านั้น
3. แบ่งตามระยะเวลาการถือครอง
• หุ้นกู้ระยะสั้น อายุไม่เกิน 1 ปี
• หุ้นกู้ระยะกลาง อายุตั้งแต่ 1-5 ปี
• หุ้นกู้ระยะยาว อายุมากกว่า 5 ปีขึ้นไป

โดยทั่วไป หุ้นกู้ที่มีอายุยาวกว่าจะให้อัตราผลตอบแทนที่สูงกว่า แต่ก็มีความเสี่ยงจากการเปลี่ยนแปลงของอัตราดอกเบี้ยในตลาดมากกว่าเช่นกัน


4. แบ่งตามลักษณะการจ่ายดอกเบี้ย
• หุ้นกู้ชนิดจ่ายดอกเบี้ยคงที่ หุ้นกู้ที่กำหนดอัตราดอกเบี้ยคงที่ตลอดอายุหุ้นกู้
• หุ้นกู้ชนิดจ่ายดอกเบี้ยลอยตัว อัตราดอกเบี้ยจะปรับเปลี่ยนตามอัตราอ้างอิง
• หุ้นกู้แปลงสภาพ หุ้นกู้ที่สามารถแปลงเป็นหุ้นสามัญได้ตามเงื่อนไขที่กำหนด

ความเสี่ยงและผลตอบแทนของหุ้นกู้

การลงทุนในหุ้นกู้มีความเสี่ยงและผลตอบแทนที่แตกต่างกันไปตามประเภทและคุณภาพของหุ้นกู้ โดยทั่วไปหุ้นกู้มีความเสี่ยงและผลตอบแทนอยู่ระหว่างเงินฝากธนาคารและการลงทุนในหุ้นสามัญ

ความเสี่ยงหลักของการลงทุนในหุ้นกู้

1. ความเสี่ยงด้านเครดิต (Credit Risk) ความเสี่ยงที่ผู้ออกหุ้นกู้ไม่สามารถจ่ายดอกเบี้ยหรือเงินต้นได้ตามกำหนด ซึ่งสามารถประเมินได้จากอันดับความน่าเชื่อถือ (Credit Rating)
2. ความเสี่ยงด้านสภาพคล่อง (Liquidity Risk) หุ้นกู้บางรุ่นอาจมีสภาพคล่องต่ำในการซื้อขายในตลาดรอง ทำให้ยากต่อการขายก่อนครบกำหนด
3. ความเสี่ยงจากอัตราดอกเบี้ย (Interest Rate Risk) เมื่ออัตราดอกเบี้ยในตลาดเพิ่มขึ้น ราคาหุ้นกู้จะลดลง ซึ่งจะส่งผลกระทบหากต้องการขายหุ้นกู้ก่อนครบกำหนด
4. ความเสี่ยงจากเงินเฟ้อ (Inflation Risk) หากอัตราเงินเฟ้อสูงกว่าอัตราผลตอบแทนของหุ้นกู้ จะทำให้อำนาจซื้อที่แท้จริงลดลง เช่น ข้าวของแพงขึ้น 3% ต่อปี แต่ได้ผลตอบแทนจากหุ้นกู้เพียง 2% ต่อปี จะเห็นว่าผลตอบแทนที่ได้รับจากหุ้นกู้น้อยกว่าอัตราเงินเฟ้อ ทำให้อำนาจซื้อของเงินลดลง

ปัจจัยที่มีผลต่อผลตอบแทนของหุ้นกู้

1. อันดับความน่าเชื่อถือของผู้ออกหุ้นกู้ หุ้นกู้ที่มีอันดับความน่าเชื่อถือสูง (AAA, AA, A) จะให้ผลตอบแทนต่ำกว่าหุ้นกู้ที่มีอันดับความน่าเชื่อถือต่ำกว่า (BBB, BB, B) แต่ก็มีความเสี่ยงต่ำกว่าเช่นกัน
2. อายุของหุ้นกู้ โดยทั่วไปหุ้นกู้ที่มีอายุยาวกว่าจะให้ผลตอบแทนสูงกว่า เพื่อชดเชยกับเงื่อนไขการถือครองที่นานขึ้น
3. สภาวะตลาดและอัตราดอกเบี้ย อัตราดอกเบี้ยนโยบายและสภาวะเศรษฐกิจมีผลต่ออัตราผลตอบแทนของหุ้นกู้
4. ประเภทของหุ้นกู้ หุ้นกู้ที่มีประกันจะให้ผลตอบแทนต่ำกว่าหุ้นกู้ที่ไม่มีประกัน และหุ้นกู้ไม่ด้อยสิทธิจะให้ผลตอบแทนต่ำกว่าหุ้นกู้ด้อยสิทธิ เพื่อชดเชยความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้น

วิธีเริ่มต้นลงทุนในหุ้นกู้

การลงทุนในหุ้นกู้มีหลายช่องทาง นักลงทุนสามารถเลือกช่องทางลงทุนได้ ดังนี้

ช่องทางการซื้อขายหุ้นกู้

1. ธนาคารพาณิชย์ หลายธนาคารเป็นผู้จัดจำหน่ายหุ้นกู้ให้กับบริษัทผู้ออก นักลงทุนสามารถติดต่อเจ้าหน้าที่ธนาคารเพื่อสอบถามข้อมูลและซื้อหุ้นกู้ได้ หรือเว็บไซต์ เช่นK-My Invest ของธนาคารกสิกรไทย
2. บริษัทหลักทรัพย์ (โบรกเกอร์) นักลงทุนสามารถเปิดบัญชีซื้อขายหลักทรัพย์และซื้อหุ้นกู้ผ่านโบรกเกอร์ได้ ทั้งหุ้นกู้ใหม่ที่เสนอขายครั้งแรกและหุ้นกู้ในตลาดรอง
3. แอปพลิเคชันการลงทุน ปัจจุบันหลายธนาคารและโบรกเกอร์มีแอปพลิเคชันที่ช่วยให้นักลงทุนสามารถซื้อขายหุ้นกู้ได้ง่ายขึ้น
   

เอกสารและขั้นตอนพื้นฐาน

การลงทุนในหุ้นกู้มีขั้นตอนพื้นฐานดังนี้

1. เปิดบัญชี เปิดบัญชีซื้อขายหลักทรัพย์กับธนาคารหรือโบรกเกอร์ (หากยังไม่มี)
2. ศึกษาข้อมูล ศึกษาข้อมูลหุ้นกู้ที่สนใจจากหนังสือชี้ชวน หรือสรุปข้อมูลสำคัญของตราสาร
3. จองซื้อ ดำเนินการจองซื้อหุ้นกู้ตามวิธีการที่กำหนด โดยอาจต้องกรอกใบจองซื้อและโอนเงินตามจำนวนที่ต้องการลงทุน
4. รับหลักฐาน รับใบรับรองการถือหุ้นกู้หรือหลักฐานการซื้อหุ้นกู้
5. รับดอกเบี้ย รับดอกเบี้ยตามงวดที่กำหนดไว้ในหุ้นกู้นั้นๆ
6. ไถ่ถอน เมื่อครบกำหนดอายุหุ้นกู้ นักลงทุนจะได้รับเงินต้นคืน

หุ้นกู้ vs กองทุนตราสารหนี้

สำหรับนักลงทุนที่สนใจลงทุนในตราสารหนี้ นอกจากการลงทุนในหุ้นกู้โดยตรงแล้ว ยังสามารถเลือกลงทุนผ่านกองทุนตราสารหนี้ได้อีกด้วย เรามาเปรียบเทียบข้อดีและข้อเสียของทั้งสองทางเลือก ได้ดังนี้

เปรียบเทียบความเสี่ยง ผลตอบแทน ความสะดวกในการลงทุน

คำศัพท์ที่ควรรู้ก่อนลงทุนในหุ้นกู้

การลงทุนในหุ้นกู้มีคำศัพท์เฉพาะที่นักลงทุนควรทำความเข้าใจ เพื่อประกอบการตัดสินใจลงทุนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

1. Coupon Rate (อัตราดอกเบี้ย)

Coupon Rate คือ อัตราดอกเบี้ยที่ผู้ออกหุ้นกู้ตกลงจะจ่ายให้แก่ผู้ถือหุ้นกู้ตามงวดที่กำหนด โดยทั่วไปจะคิดเป็นร้อยละต่อปีของมูลค่าหน้าตั๋ว (Face Value หรือ Par Value) ของหุ้นกู้ เช่น หุ้นกู้มูลค่า 1,000 บาท ที่มี Coupon Rate 4% ต่อปี จะจ่ายดอกเบี้ย 40 บาทต่อปี




ความถี่ในการจ่ายดอกเบี้ยอาจแตกต่างกันไปตามเงื่อนไขของหุ้นกู้แต่ละรุ่น เช่น จ่ายทุก 3 เดือน ทุก 6 เดือน หรือปีละครั้ง



2. Credit Rating (อันดับความน่าเชื่อถือ)

Credit Rating คือ อันดับความน่าเชื่อถือที่สถาบันจัดอันดับความน่าเชื่อถือ เช่น TRIS Rating หรือ Fitch Ratings ประเมินให้กับผู้ออกหุ้นกู้หรือตัวหุ้นกู้เอง เพื่อสะท้อนความสามารถในการชำระหนี้และความเสี่ยงในการผิดนัดชำระหนี้




อันดับความน่าเชื่อถือแบ่งเป็นระดับต่างๆ ดังนี้


• AAA ความเสี่ยงต่ำที่สุด มีความสามารถในการชำระหนี้สูงที่สุด
• AA มีความเสี่ยงต่ำมาก มีความสามารถในการชำระหนี้สูงมาก
• A มีความเสี่ยงต่ำ มีความสามารถในการชำระหนี้สูง
• BBB มีความเสี่ยงปานกลาง มีความสามารถในการชำระหนี้เพียงพอ
• BB, B, C, D มีความเสี่ยงสูงถึงสูงมาก มีความสามารถในการชำระหนี้น้อยลงตามลำดับ

หุ้นกู้ที่มีอันดับความน่าเชื่อถือตั้งแต่ BBB ขึ้นไปจัดเป็นหุ้นกู้ระดับลงทุน (Investment Grade) ที่มีความเสี่ยงอยู่ในระดับที่ยอมรับได้สำหรับนักลงทุนทั่วไป



3. Yield to Maturity (YTM)

Yield to Maturity (YTM) หรือ อัตราผลตอบแทนเมื่อถือจนครบกำหนดไถ่ถอน คือ อัตราผลตอบแทนรวมที่คาดว่าจะได้รับจากการลงทุนในหุ้นกู้ หากถือครองจนครบกำหนด โดยรวมทั้งดอกเบี้ยที่ได้รับระหว่างทางและส่วนต่างระหว่างราคาซื้อกับมูลค่าไถ่ถอน




YTM เป็นตัวเลขสำคัญที่นักลงทุนใช้ในการเปรียบเทียบความคุ้มค่าระหว่างการลงทุนหุ้นกู้ต่างๆ ในตลาดรอง กับการลงทุนประเภทอื่น โดยหากซื้อหุ้นกู้ในราคาต่ำกว่ามูลค่าหน้าตั๋ว YTM จะสูงกว่า Coupon Rate และหากซื้อในราคาสูงกว่ามูลค่าหน้าตั๋ว YTM จะต่ำกว่า Coupon Rate

ทางเลือกอื่นที่คล้ายหุ้นกู้

นอกจากการลงทุนในหุ้นกู้โดยตรงและกองทุนตราสารหนี้แล้ว ยังมีทางเลือกการลงทุนอื่นๆ ที่มีลักษณะคล้ายคลึงกัน ซึ่งนักลงทุนอาจพิจารณาเพื่อเป็นทางเลือกในการกระจายความเสี่ยง

1. กองทุนรวมตราสารหนี้ (Fixed Income Fund)

กองทุนรวมตราสารหนี้เป็นกองทุนที่เน้นการลงทุนในสินทรัพย์ที่สร้างกระแสรายได้สม่ำเสมอ เช่น พันธบัตรรัฐบาล หุ้นกู้ภาคเอกชน โดยมีเป้าหมายหลักคือ การสร้างรายได้ประจำให้กับผู้ลงทุน




ตัวอย่างกองทุนในกลุ่มนี้ เช่น กองทุน K-FIXED ซึ่งเป็นกองทุนที่ลงทุนในตราสารหนี้ภาครัฐ ภาคเอกชน และเงินฝากในประเทศ และกองทุน K-FIXEDPLUS-A ซึ่งเป็นกองทุนที่ลงทุนในตราสารหนี้ภาครัฐ ภาคเอกชน และเงินฝากทั้งในประเทศและต่างประเทศ



2. กองทุนประหยัดภาษี RMF, Thai ESG

สำหรับผู้ที่ต้องการลงทุนระยะยาวและต้องการสิทธิประโยชน์ทางภาษี กองทุน RMF และ Thai ESG ประเภทกองทุนตราสารหนี้ถือเป็นทางเลือกที่น่าสนใจ




ตัวอย่างกองทุนในกลุ่มนี้ เช่น กองทุน K-SFRMF ซึ่งเป็นกองทุนเพื่อการเลี้ยงชีพที่ลงทุนในตราสารหนี้ระยะสั้น มีความผันผวนต่ำ และกองทุน K-ESGSI-ThaiESG ซึ่งเป็นกองทุนรวมไทยเพื่อความยั่งยืนที่ลงทุนในตราสารหนี้เพื่อความยั่งยืน



3. พันธบัตรรัฐบาล

พันธบัตรรัฐบาลเป็นตราสารหนี้ที่ออกโดยรัฐบาลหรือหน่วยงานของรัฐ ถือเป็นการลงทุนที่มีความเสี่ยงต่ำเนื่องจากมีรัฐบาลเป็นผู้ค้ำประกัน แม้จะให้ผลตอบแทนที่ต่ำกว่าหุ้นกู้ภาคเอกชน แต่ก็มีความมั่นคงสูงกว่า




นักลงทุนสามารถซื้อพันธบัตรรัฐบาลได้ผ่านธนาคารตัวแทนจำหน่าย หรือผ่านระบบ วอลเล็ต สบม. (สบม.= สำนักงานบริหารหนี้สาธารณะ) หรือเว็บไซต์ K-My Invest ของธนาคารกสิกรไทย

หุ้นกู้เหมาะกับใคร และเริ่มต้นยังไงดี

หุ้นกู้คือโอกาสหรือความเสี่ยง

หุ้นกู้เป็นทั้งโอกาสและความเสี่ยงในตัวเอง โดยเป็นโอกาสสำหรับนักลงทุนที่ต้องการผลตอบแทนที่สูงกว่าเงินฝากธนาคารหรือพันธบัตรรัฐบาล และยอมรับความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นได้ แต่ในขณะเดียวกันก็มีความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นจากการผิดนัดชำระหนี้ การเปลี่ยนแปลงของอัตราดอกเบี้ย หรือสภาพคล่องในการซื้อขาย

สำหรับผู้ที่เพิ่งเริ่มต้นลงทุนในหุ้นกู้ K WEALTH แนะนำให้เริ่มต้นจากหุ้นกู้ที่มีความเสี่ยงต่ำ โดยเลือกหุ้นกู้ที่มีอันดับความน่าเชื่อถือสูง (A ขึ้นไป) ควรกระจายการลงทุนในหุ้นกู้หลายบริษัทและหลายอุตสาหกรรม ลงทุนตามระยะเวลาที่เหมาะสมโดยเลือกอายุหุ้นกู้ที่สอดคล้องกับแผนการใช้เงินของคุณ จัดสรรเงินลงทุนให้เหมาะสม ไม่นำเงินที่ต้องใช้ในระยะสั้นไปลงทุน และศึกษาข้อมูลอย่างรอบด้าน โดยอ่านหนังสือชี้ชวนและศึกษาข้อมูลของบริษัทผู้ออกหุ้นกู้ให้ดี นอกจากนี้ ควรพิจารณากองทุนตราสารหนี้หากมีเงินลงทุนน้อยหรือไม่มีประสบการณ์ การลงทุนผ่านกองทุนตราสารหนี้อาจเป็นทางเลือกที่ดีกว่า

การลงทุนในหุ้นกู้เป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่น่าสนใจสำหรับการสร้างผลตอบแทนจากการลงทุน หากเลือกลงทุนอย่างเหมาะสมและสอดคล้องกับเป้าหมายทางการเงิน ความสามารถในการรับความเสี่ยง และระยะเวลาการลงทุน หุ้นกู้จะเป็นส่วนสำคัญที่ช่วยเสริมสร้างความมั่นคงทางการเงินและช่วยให้บรรลุเป้าหมายทางการเงินในระยะยาวได้

หมายเหตุ:

• ระดับความเสี่ยงกองทุน
• K-ESGSI-ThaiESG: ความเสี่ยงกองทุนระดับ 3
• K-FIXED-A, K-FIXEDPLUS-A, K-SFRMF: ความเสี่ยงกองทุนระดับ 4
• นโยบายป้องกันความเสี่ยงด้านอัตราแลกเปลี่ยน
• K-ESGSI-ThaiESG: ป้องกันความเสี่ยงทั้งหมดหรือเกือบทั้งหมด
• K-FIXEDPLUS-A: ป้องกันความเสี่ยงไม่น้อยกว่า 90% ของมูลค่าเงินลงทุนต่างประเทศ
• K-FIXED-A, K-SFRMF: ไม่มีการลงทุนในต่างประเทศ
• ระยะเวลาการรับเงินค่าขายคืน (ตัวอย่างเช่น ระยะเวลาการรับเงินค่าขายคืน T+6 หมายถึง จะได้รับเงินค่าขายคืน 6 วันทำการถัดจากวันที่ทำรายการ (T+6) เช่น ขายคืนวันจันทร์ จะได้รับเงินค่าขายคืนวันอังคารของสัปดาห์ถัดไป (กรณีไม่มีวันหยุดอื่น นอกจากเสาร์-อาทิตย์))
• K-SFRMF: T+1
• K-FIXED-A, K-FIXEDPLUS-A, K-ESGSI-ThaiESG: T+2

ขอขอบคุณข้อมูลจาก : บลจ.กสิกรไทย, สมาคมตลาดตราสารหนี้ไทย