อุบัติเหตุในการทำงาน รู้ทันสาเหตุและวิธีป้องกัน คู่มือลดอุบัติเหตุฉบับชาวออฟฟิศ

ความปลอดภัยในที่ทำงานเป็นเรื่องที่เราต้องให้ความสำคัญอันดับต้นๆ เพราะส่งผลโดยตรงต่อสุขภาพและคุณภาพชีวิตของพนักงานทุกคน รวมถึงประสิทธิภาพการทำงานขององค์กรด้วย เมื่อเกิดอุบัติเหตุขึ้น ผลกระทบไม่ได้จำกัดอยู่แค่ผู้ประสบเหตุเท่านั้น แต่ยังส่งผลกระเพื่อมไปถึงเพื่อนร่วมงานและองค์กรทั้งระบบ

อุบัติเหตุที่พบบ่อยในสำนักงาน มีดังนี้

• ลื่นล้มหรือสะดุดสิ่งกีดขวาง
• โดนหนีบหรือเกี่ยวจากอุปกรณ์สำนักงาน
• ของตกใส่จากชั้นวางของหรือตู้เก็บเอกสาร
• บาดเจ็บจากการยกของผิดท่า
• อันตรายจากการใช้เครื่องถ่ายเอกสารไม่ถูกวิธี
• ปัญหาสุขภาพจากการนั่งทำงานหน้าคอมพิวเตอร์เป็นเวลานาน
• เหตุเพลิงไหม้
• การติดเชื้อโรคในสำนักงาน
• ความขัดแย้งระหว่างพนักงาน
• อันตรายจากไฟฟ้าช็อตหรือไฟฟ้าลัดวงจร

ผลกระทบต่อสุขภาพมีตั้งแต่เล็กน้อยไปจนถึงขั้นรุนแรง บางกรณีอาจถึงขั้นเสียชีวิต นอกจากนี้ อุบัติเหตุยังส่งผลเสียต่อประสิทธิภาพการทำงานขององค์กรโดยตรง ทั้งในแง่การลางาน การขาดงาน การต้องฝึกอบรมพนักงานใหม่ทดแทน และการเสียประสิทธิภาพในการทำงานโดยรวม

การลงทุนด้านความปลอดภัยและการสร้างสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัยในที่ทำงาน จึงถือเป็นการลงทุนที่คุ้มค่าในระยะยาว นอกจากจะช่วยลดอุบัติเหตุแล้ว ยังช่วยเสริมสร้างขวัญกำลังใจและความพึงพอใจให้กับพนักงานอีกด้วย

การทำความเข้าใจเกี่ยวกับอุบัติเหตุในที่ทำงานไม่เพียงช่วยเพิ่มความปลอดภัย แต่ยังช่วยให้เรารู้จักศัพท์สำคัญ เช่น ความปลอดภัย อันตราย อุบัติเหตุ เหตุเกือบเกิดอุบัติเหตุ และความเสียหาย ทั้งหมดนี้เป็นปัจจัยสำคัญในการสร้างสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัยและลดความเสี่ยง สถิติอุบัติเหตุยังช่วยให้เราตรวจสอบแนวโน้มและสาเหตุหลักของอุบัติเหตุ เพื่อวางแผนการป้องกันที่มีประสิทธิภาพ และลดผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นกับการดำเนินงานอย่างยั่งยืน

ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับอุบัติเหตุในการทำงาน

ศัพท์พื้นฐานที่เกี่ยวข้อง:

• ความปลอดภัย (Safety) หมายถึง สภาพแวดล้อมในที่ทำงานที่ปลอดภัย ปราศจากความเสี่ยงที่จะเกิดอันตราย หรือมีการจัดการความเสี่ยงอย่างรัดกุม
• อันตราย (Hazard) คือ สิ่งหรือเหตุการณ์ที่อาจทำให้เกิดการบาดเจ็บหรือส่งผลเสียต่อสุขภาพของผู้ปฏิบัติงาน
• อุบัติเหตุ (Accident) คือ เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นโดยไม่คาดคิด และส่งผลให้เกิดการบาดเจ็บหรือความเสียหายต่อชีวิตและทรัพย์สิน
• เหตุเกือบเกิดอุบัติเหตุ (Near Miss) คือ เหตุการณ์ที่เกือบจะเกิดอุบัติเหตุ แต่ไม่มีผู้ได้รับบาดเจ็บหรือทรัพย์สินเสียหาย
• ความเสียหาย (Harm) คือ ผลกระทบที่เกิดขึ้นต่อร่างกาย ทรัพย์สิน หรือการดำเนินงาน อันเนื่องมาจากอุบัติเหตุ

การวิเคราะห์สถิติอุบัติเหตุในที่ทำงาน

สถิติอุบัติเหตุในที่ทำงานมีความสำคัญอย่างยิ่งในการวางแผนป้องกัน โดยข้อมูลที่ควรติดตาม ได้แก่:

• จำนวนอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นในแต่ละช่วงเวลา
• รูปแบบของอุบัติเหตุที่พบบ่อย
• สาเหตุที่แท้จริงของการเกิดอุบัติเหตุ
• ความเสียหายที่เกิดขึ้น เช่น:
  • จำนวนวันที่ต้องหยุดงาน
  • ค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาล
  • ผลกระทบต่อการดำเนินงาน

ข้อมูลเหล่านี้มีประโยชน์อย่างมากในการ:

• กำหนดมาตรการป้องกันที่เหมาะสม
• ปรับปรุงระบบความปลอดภัยให้มีประสิทธิภาพ
• ลดความเสี่ยงในการเกิดอุบัติเหตุในระยะยาว

1. ลื่น-สะดุด-ล้ม
   • สาเหตุ:
     • พื้นเปียกลื่นจากน้ำหรือของเหลวที่หกใส่
     • มีสายไฟ กล่อง หรือสิ่งของกีดขวางทางเดิน
     • สภาพพื้นไม่เรียบ มีหลุม หรือขรุขระ
   • การป้องกัน:
     • เมื่อมีน้ำหรือของเหลวหก ให้รีบเช็ดทันทีและตั้งป้าย "ระวังพื้นลื่น"
     • จัดระเบียบสายไฟให้เรียบร้อย ไม่พาดผ่านทางเดิน
     • แจ้งซ่อมบำรุงทันทีเมื่อพบพื้นชำรุด
2. อันตรายจากของหนีบหรือเกี่ยว
   • สาเหตุ:
     • ใช้เครื่องมือหรืออุปกรณ์ไม่ถูกวิธี
     • วางสิ่งของไม่เป็นระเบียบ ยื่นออกมากีดขวางทาง
   • การป้องกัน:
     • สวมอุปกรณ์ป้องกันที่เหมาะสมและใช้เครื่องมือให้ถูกต้อง
     • จัดเก็บอุปกรณ์และสิ่งของให้เป็นระเบียบ ไม่วางเกะกะ
3. ของตกหล่นใส่
   • สาเหตุ:
     • วางของบนที่สูงไม่มั่นคง
     • ขนย้ายสิ่งของแบบไม่ระมัดระวัง
   • การป้องกัน:
     • จัดเก็บของให้เป็นระเบียบ ยึดติดให้แน่นหนาถ้าวางบนที่สูง
     • ใช้ความระมัดระวังเป็นพิเศษเวลาขนย้ายสิ่งของ
4. บาดเจ็บจากการยกของ
   • สาเหตุ:
     • ยกของที่มีน้ำหนักมากเกินไป
     • ยกของในท่าทางที่ไม่ถูกต้อง
   • การป้องกัน:
     • ใช้รถเข็นหรือขอความช่วยเหลือเมื่อต้องยกของหนัก
     • ยกของในท่าที่ถูกต้อง: ย่อเข่า หลังตรง ยกชิดตัว
5. อันตรายจากเครื่องถ่ายเอกสาร
   • สาเหตุ:
     • ใช้งานผิดวิธี ไม่ปฏิบัติตามคู่มือ
     • ขาดการดูแลบำรุงรักษาที่ดี
   • การป้องกัน:
     • ศึกษาวิธีใช้งานให้เข้าใจและปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด
     • ทำความสะอาดและบำรุงรักษาเครื่องตามกำหนด
6. อัคคีภัย
   • สาเหตุ:
     • ใช้ไฟฟ้าเกินกำลัง เสียบปลั๊กซ้อน
     • เก็บวัสดุไวไฟใกล้แหล่งความร้อน
   • การป้องกัน:
     • ตรวจสอบระบบไฟฟ้าสม่ำเสมอ ไม่ใช้ปลั๊กพ่วง
     • แยกเก็บวัสดุไวไฟให้ห่างจากความร้อน
7. การติดเชื้อและโรคระบาด
   • สาเหตุ:
     • พื้นที่ทำงานไม่สะอาด อับชื้น
     • ขาดสุขอนามัยส่วนบุคคล
   • การป้องกัน:
     • ทำความสะอาดพื้นที่และอุปกรณ์เป็นประจำ
     • รักษาสุขอนามัย ล้างมือบ่อยๆ สวมหน้ากากเมื่อป่วย
8. ความขัดแย้งในที่ทำงาน
   • สาเหตุ:
     • สื่อสารไม่ชัดเจน เข้าใจผิด
     • ความเครียดสะสมจากงาน
   • การป้องกัน:
     • สื่อสารอย่างตรงไปตรงมา รับฟังความเห็นผู้อื่น
     • สร้างบรรยากาศที่ดีในที่ทำงาน จัดกิจกรรมผ่อนคลาย
9. ไฟฟ้าช็อต
   • สาเหตุ:
     • สายไฟ ปลั๊ก เต้ารับชำรุด
     • ติดตั้งระบบไฟฟ้าไม่ได้มาตรฐาน
   • การป้องกัน:
     • ตรวจสอบและเปลี่ยนอุปกรณ์ไฟฟ้าที่ชำรุดทันที
     • ให้ช่างผู้เชี่ยวชาญเป็นผู้ติดตั้งและซ่อมระบบไฟฟ้า

สาเหตุของอุบัติเหตุแบ่งเป็น 2 ปัจจัยหลัก: พฤติกรรมเสี่ยงของผู้ปฏิบัติงาน และสภาพแวดล้อมที่ไม่ปลอดภัย

1. พฤติกรรมเสี่ยงของผู้ปฏิบัติงาน
   ตัวอย่าง:
   • ใช้เครื่องมือผิดวิธี เช่น ใช้เครื่องตัดโดยไม่ติดตั้งอุปกรณ์ป้องกัน
   • ละเลยการใส่อุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล ไม่ว่าจะเป็นหมวกนิรภัย ถุงมือ หรือแว่นตานิรภัย
   • ทำงานแบบรีบเร่ง ขาดความรอบคอบ จนเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดอุบัติเหตุ
   แนวทางป้องกัน:
   • จัดอบรมการใช้เครื่องมืออย่างถูกวิธีและปลอดภัย
   • เข้มงวดเรื่องการสวมใส่อุปกรณ์ป้องกันขณะปฏิบัติงาน
   • ปลูกฝังจิตสำนึกด้านความปลอดภัย ให้ทำงานด้วยความละเอียดรอบคอบ
2. สภาพแวดล้อมที่ไม่ปลอดภัย
   ตัวอย่าง:
   • พื้นผิวที่ลื่นหรือมีของกีดขวาง
   • การจัดเก็บสิ่งของไม่เรียบร้อย เช่น การวางเครื่องมือหรือวัสดุในที่ไม่เหมาะสม
   • แสงสว่างไม่เพียงพอในพื้นที่ทำงาน
   วิธีแก้ไข:
   • ดูแลพื้นที่ทำงานให้สะอาดเป็นระเบียบอยู่เสมอ
   • ติดตั้งและดูแลระบบไฟส่องสว่างให้เพียงพอ
   • ติดตั้งวัสดุกันลื่นในจุดเสี่ยง

การจัดเตรียมเครื่องมือและทรัพยากรด้านความปลอดภัยในสำนักงานถือเป็นเรื่องสำคัญอย่างยิ่ง เพราะจะช่วยสร้างสภาพแวดล้อมการทำงานที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ พนักงานทุกคนควรรู้วิธีใช้และสามารถเข้าถึงเครื่องมือเหล่านี้ได้ เพื่อป้องกันอุบัติเหตุและดูแลสุขภาพของตนเอง

เราสามารถใช้รายการตรวจสอบความปลอดภัยเพื่อดูว่าอุปกรณ์และสภาพแวดล้อมในที่ทำงานได้มาตรฐานหรือไม่ โดยครอบคลุมทั้งเรื่อง:

• การตรวจสอบความปลอดภัยของอุปกรณ์ไฟฟ้า
• การจัดเก็บสารเคมีอย่างถูกวิธี
• การตรวจสอบพื้นที่เสี่ยงในที่ทำงาน

นอกจากนี้ การจัดสภาพแวดล้อมให้ถูกต้องตามหลักการยศาสตร์ก็สำคัญไม่แพ้กัน เพราะจะช่วยส่งเสริมทั้งความปลอดภัยและสุขภาพที่ดีของพนักงาน เช่น

• จัดความสูงของเก้าอี้และโต๊ะทำงานให้เหมาะสม
• เลือกใช้แป้นพิมพ์และเมาส์ที่ออกแบบมาเพื่อลดอาการปวดข้อมือ

วิธีเหล่านี้จะช่วยลดความเสี่ยงที่จะเกิดโรคจากการทำงาน อย่างโรคนิ้วล็อคหรืออาการปวดหลัง

สุดท้าย เรื่องข้อมูลติดต่อฉุกเฉิน ต้องจัดวางในที่ที่ทุกคนมองเห็นและเข้าถึงได้ง่าย ไม่ว่าจะเป็น:

• เบอร์โทรติดต่อทีมช่วยเหลือฉุกเฉิน
• แผนผังเส้นทางหนีไฟ
• ที่สำคัญ ต้องมีการซ้อมอพยพหนีไฟเป็นประจำ เพื่อให้พนักงานทุกคนรู้ว่าต้องทำอย่างไรเมื่อเกิดเหตุฉุกเฉิน

ความสำคัญของการจัดการความปลอดภัยในสำนักงาน

การสร้างสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพในสำนักงานถือเป็นพื้นฐานสำคัญขององค์กร องค์ประกอบหลักที่ต้องให้ความสำคัญประกอบด้วยการดูแลความสะอาดและความเป็นระเบียบของพื้นที่ การจัดการแสงสว่างให้เพียงพอต่อการทำงาน การติดตั้งวัสดุกันลื่นในจุดที่จำเป็น รวมถึงการจัดวางอุปกรณ์สำนักงานอย่างเหมาะสมเพื่อความสะดวกในการใช้งาน

การพัฒนาระบบความปลอดภัยอย่างต่อเนื่อง

การรักษามาตรฐานความปลอดภัยจำเป็นต้องดำเนินการอย่างสม่ำเสมอ ไม่ใช่เพียงครั้งคราว เพื่อลดความเสี่ยงในการเกิดอุบัติเหตุและป้องกันปัญหาสุขภาพที่อาจเกิดจากการทำงาน นอกจากนี้ การจัดฝึกอบรมและซ้อมแผนฉุกเฉินอย่างสม่ำเสมอจะช่วยให้พนักงานมีความพร้อมในการรับมือกับสถานการณ์ไม่คาดคิดได้อย่างทันท่วงที

ผลลัพธ์ที่ได้

การให้ความสำคัญกับความปลอดภัยในที่ทำงานจะส่งผลโดยตรงต่อความมั่นใจของพนักงาน ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน และสร้างสภาพแวดล้อมที่ดีอย่างยั่งยืน เมื่อพนักงานรู้สึกปลอดภัยและสบายใจ ย่อมส่งผลให้การทำงานมีประสิทธิภาพมากขึ้น ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อองค์กรในระยะยาว