ไอเป็นเลือด สัญญาณโรคร้ายที่ต้องระวัง

คนส่วนใหญ่มักหวั่นวิตกเมื่อพบว่ามีอาการ “ไอเป็นเลือด” เพราะอาจเป็นสัญญาณของภาวะผิดปกติที่รุนแรงจนเสี่ยงต่อการเป็นโรคร้ายแรงได้ ในบทความนี้จึงจะพาไปรู้จักอาการไอเป็นเลือดให้มากขึ้น เพื่อให้สามารถสังเกตลักษณะอาการไอของตนเอง และรีบพบแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุที่แท้จริง

ไอเป็นเลือด (Haemoptysis) คือ อาการไอที่พบเลือดปนออกมากับน้ำลาย เสมหะหรือเสลด เกิดขึ้นเมื่อทางเดินหายใจหรือปอดผิดปกติ โดยเลือดอาจออกมาจากช่องคอ ช่องท้อง หรือปอด ซึ่งแพทย์ต้องทำการตรวจวินิจฉัยต่อไปว่าส่วนใดเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดเลือดออก

เมื่อมีอาการไอเป็นเลือด ต้องดูว่าเป็นเลือดอย่างเดียวไม่มีเสมหะปน หรือมีเสมหะปนอยู่ด้วย เพราะอาการไอเป็นเลือดแบ่งออกเป็น 2 แบบ คือ ไอเป็นเลือดสด และไอติดเลือด ซึ่งจะมีความแตกต่างกัน ดังนี้

• ไอเป็นเลือดสด กรณีที่มีเลือดสดออกมาประมาณครึ่งฝ่ามือขึ้นไป เป็นสัญญาณอันตรายที่ต้องพบแพทย์ด่วน เพราะมีหลายจุดในร่างกายที่อาจเป็นสาเหตุของเลือดออก ซึ่งหากมีอาการรุนแรงขึ้นอาจเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้
• ไอติดเลือดหรือเสมหะมีเลือดปน โดยมากเกิดจากการไอแรงจนเส้นเลือดฝอยที่คอแตก ทำให้เสมหะหรือเสลดเป็นเลือด โดยเสมหะมีเลือดปนอาจมีสีชมพู หรือสีน้ำตาลคล้ำคล้ายกากกาแฟ ซึ่งไม่มีอันตรายแทรกซ้อน แต่หากเป็นบ่อยครั้งแนะนำให้รีบไปพบแพทย์ เพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุอย่างละเอียด เพราะอาจเกิดจากเลือดออกภายในร่างกายได้

ไอเป็นเลือดเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ดังนี้

• ติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ
• ไอแรง ๆ หรือไอเรื้อรังจนทำให้เส้นเลือดฝอยที่คอแตก
• สูดเอาฝุ่น ควัน หรือมลพิษทางอากาศที่ก่อให้เกิดอาการระคายเคืองเข้าไป อาจส่งผลให้เส้นเลือดฝอยบริเวณจมูกแตกได้
• เนื้อเยื่ออักเสบ ทำให้เลือดออกและเป็นสาเหตุให้เกิดการไอเป็นเลือด
• รับประทานยาต้านการแข็งตัวของเลือด เช่น Warfarin Dabigatran และ Rivaroxaban
• มีสิ่งแปลกปลอมเข้าไปในจมูก ทำให้ทางเดินหายใจและปอดเสียหายได้
• หลอดลมพองตัวผิดปกติ

การวินิจฉัยอาการไอเป็นเลือด

เมื่อมาพบแพทย์ เบื้องต้นแพทย์จะทำการซักประวัติอาการ ลักษณะเลือดที่ออกมา ประวัติสุขภาพ ประวัติการการใช้ยา รวมทั้งประวัติการเจ็บป่วยของคนในครอบครัวว่ามีใครป่วยเป็นโรคเกี่ยวกับลิ่มเลือดหรือไม่ นอกจากนี้อาจมีการตรวจเพิ่มเติมขึ้นอยู่กับอาการของคนไข้ เช่น

• ตรวจเอกซเรย์ทรวงอก เพื่อดูหลอดเลือดแดง หัวใจ ปอดและกะบังลม
• ตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือดแดง
• ส่องกล้องทางเดินหายใจ เพื่อหาช่องทางที่เลือดออกมา
• เก็บเสมหะส่งเพาะเชื้อ
• ตัดชิ้นเนื้อปอดส่งตรวจห้องปฏิบัติการ

การวินิจฉัยอาการไอเป็นเลือดจะทำให้ทราบสาเหตุว่าเลือดออกมาจากส่วนใด และสามารถทำการวางแผนการรักษาต่อไปอย่างตรงจุด

วิธีแก้ไขเมื่อไอเป็นเลือด

วิธีแก้ไขเมื่อไอเป็นเลือดจะแตกต่างกันไปตามอาการและสาเหตุที่เกิด โดยแพทย์จะพิจารณาวิธีการรักษาให้เหมาะสมกับอาการรายบุคคล ดังนี้

• ไอเป็นเลือดปริมาณไม่มาก (Nonmassive hemoptysis) แพทย์จะรักษาด้วยยาที่ตอบสนองต่อสาเหตุอย่างเหมาะสม เช่น ยาแก้ไอ ยาปฏิชีวนะ และให้นอนพัก เพื่อรออาการดีขึ้น
• ไอเป็นเลือดปริมาณมาก (Massive hemoptysis) กรณีผู้ป่วยหมดสติ แพทย์จะช่วยให้ฟื้นคืนสติด้วยการใส่ท่อช่วยหายใจเพื่อรักษาค่าออกซิเจนในเลือด จากนั้นจะหาตำแหน่งที่เลือดออก และควบคุมการไหลเวียนเลือด เช่น สอดสายสวนเพื่ออุดหลอดเลือด ใช้ยายับยั้งการสลายลิ่มเลือด หรือการผ่าตัดรักษา เป็นต้น

นอกจากจะดูแลตัวเองให้สุขภาพดีแล้ว การวางแผนเรื่องสุขภาพก่อนเจ็บป่วยด้วยการทำประกันโรคร้ายแรงก็เป็นเรื่องสำคัญไม่แพ้กัน เพราะการซื้อประกันตั้งแต่ที่เรายังสุขภาพดี จะทำให้เราได้รับความคุ้มครองอย่างเต็มที่ ไม่ต้องกังวลเมื่อเป็นโรคร้ายแรง อันจะนำพาเราไปสู่การใช้ชีวิตอย่างสบายใจมากขึ้น